Czym jest rezonans magnetyczny (MRI) i jak działa ta technologia?
Rezonans magnetyczny (ang. Magnetic Resonance Imaging, MRI) to jedna z najnowocześniejszych i najbardziej precyzyjnych metod diagnostyki obrazowej we współczesnej medycynie. Jego największą zaletą, w przeciwieństwie do tomografii komputerowej (CT) czy tradycyjnego rentgena (RTG), jest całkowite bezpieczeństwo – badanie to nie wykorzystuje promieniowania jonizującego (rentgenowskiego). Zamiast tego, technologia MRI opiera się na zjawisku jądrowego rezonansu magnetycznego. Jak to działa w uproszczeniu? Aparat do rezonansu magnetycznego to w zasadzie gigantyczny, bardzo silny magnes. Pacjent umieszczony w jego wnętrzu zostaje poddany działaniu pola magnetycznego, które powoduje uporządkowanie protonów (głównie w atomach wodoru, których pełno jest w wodzie i tkankach miękkich naszego ciała). Następnie aparat wysyła krótkie impulsy fal radiowych, które wytrącają te protony z równowagi. Gdy impuls ustaje, protony wracają do swojego poprzedniego ułożenia, oddając przy tym energię w postaci sygnału radiowego. Ten sygnał jest odbierany przez specjalne cewki i przetwarzany przez zaawansowany komputer na niezwykle szczegółowe, trójwymiarowe obrazy przekrojów anatomicznych ciała. Rezonans magnetyczny oferuje niezrównany kontrast tkanek miękkich, pozwalając lekarzom zobaczyć struktury, które są niewidoczne lub słabo widoczne w innych badaniach.
Wskazania do badania MRI – kiedy rezonans jest niezastąpiony?
Dzięki swojej wyjątkowej zdolności do obrazowania tkanek miękkich, rezonans magnetyczny stał się złotym standardem w wielu dziedzinach medycyny. Jest absolutnie niezastąpiony w neurologii i neurochirurgii. Pozwala na dokładną ocenę mózgu (wykrywanie udarów, guzów, stwardnienia rozsianego – MS, chorób neurodegeneracyjnych jak Alzheimer) oraz rdzenia kręgowego (diagnostyka przepuklin dyskowych, guzów, stanów zapalnych). To także podstawowe badanie w ortopedii i traumatologii sportowej. MRI jako jedyne pozwala na precyzyjną ocenę struktur wewnątrzstawowych, takich jak więzadła (np. zerwane więzadło krzyżowe w kolanie), łąkotki, chrząstki stawowe, ścięgna i mięśnie. Jest kluczowe w diagnostyce bólów kręgosłupa, pozwalając ocenić stopień degeneracji dysków i ich ucisk na korzenie nerwowe. W onkologii rezonans magnetyczny odgrywa kluczową rolę w wykrywaniu, ocenie stopnia zaawansowania (stagingu) oraz monitorowaniu leczenia wielu nowotworów, np. guzów mózgu, nowotworów miednicy mniejszej (rak prostaty, rak szyjki macicy) czy piersi (zwłaszcza u kobiet z gęstą tkanką gruczołową lub po operacjach). Wykorzystuje się go również w diagnostyce chorób jamy brzusznej (np. ocena wątroby, trzustki) oraz w kardiologii (ocena struktury i funkcji serca).
Przebieg badania, przygotowanie i przeciwwskazania (kontrast i klaustrofobia)
Badanie rezonansem magnetycznym jest bezbolesne, ale wymaga od pacjenta pewnej cierpliwości. Trwa zazwyczaj od 20 do 60 minut, w zależności od badanego obszaru. Pacjent kładzie się na specjalnym stole, który wsuwa się do wnętrza aparatu, przypominającego tunel lub tubę. Najważniejszym wymogiem jest pozostanie w absolutnym bezruchu przez cały czas trwania badania, ponieważ każdy ruch powoduje artefakty i zamazuje obraz. Podczas pracy aparat generuje głośne, rytmiczne dźwięki (stukanie, pukanie), dlatego pacjent otrzymuje zatyczki do uszu lub słuchawki, czasem z muzyką relaksacyjną. W wielu przypadkach, aby poprawić widoczność określonych struktur (np. guzów, stanów zapalnych), konieczne jest dożylne podanie środka kontrastowego na bazie gadolinu. Jest on generalnie bezpieczny, ale wymaga wcześniejszej oceny funkcji nerek (badanie poziomu kreatyniny). Istnieją bezwzględne przeciwwskazania do wykonania MRI – jest to przede wszystkim posiadanie rozrusznika serca, neurostymulatorów lub metalicznych (ferromagnetycznych) implantów w ciele (np. stare klipsy naczyniowe, opiłki metalu w oku). Nowoczesne implanty ortopedyczne są zazwyczaj bezpieczne, ale zawsze należy poinformować o nich personel. Dużym wyzwaniem dla niektórych pacjentów jest klaustrofobia. Dla tych osób dostępne są aparaty o konstrukcji otwartej lub o szerszym tunelu (tzw. aparaty wysokopolowe 3T/1.5T o szerokiej średnicy).
